ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ

Ερευνητική ομάδα

Αικατερίνη Δημητριάδου, Καθηγήτρια ΠΤΔΕ του ΠΔΜ, ακαδημαϊκή σύμβουλος

Αγάπη Βράντση, Δασκάλα MSc, υποψήφια διδάκτορας

Αγγελική Λιθοξοϊδου, Καθηγήτρια Αγγλικής MSc, υποψήφια διδάκτορας

Ευαγγελία Σειρά, Καθηγήτρια Φιλόλογος MSc, υποψήφια διδάκτορας

ΕΔΒΜ34

Φυσικό αντικείμενο του Έργου

Η εκπαίδευση οφείλει να στοχεύει στην προετοιμασία των νέων ανθρώπων για τον κόσμο του αύριο. Πρωτεύοντα ρόλο έχει η θετική αυτοεκτίμηση, η εσωτερική ασφάλεια, η αρμονική επικοινωνία και η επίγνωση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των μαθητών. Στο πλαίσιο της Πράξης οι υποψήφιοι διδάκτορες σε ρόλο «κριτικών φίλων» θα συνεργαστούν με τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς οκτώ δημοτικών σχολείων και τριών λυκείων στη Μακεδονία, προκειμένου να εντοπίσουν περιπτώσεις μαθητών που παρουσιάζουν χαμηλή επίδοση και μειωμένη κοινωνική προσαρμοστικότητα στην ομάδα και στους κανόνες του σχολείου, καθώς επίσης και να διερευνήσουν δυνατότητες ανάπτυξης της πολιτειότητας σε όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές. Ύστερα από τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων αναγκών, και με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων, θα αναπτυχθεί μία σειρά ευέλικτων διδακτικών παρεμβάσεων που θα αφορούν την προσωπική ενδυνάμωση των μαθητών, τη συμβουλευτική ομηλίκων και την εκπαίδευση στην ιδιότητα του πολίτη. Οι παρεμβάσεις θα διαπερνούν το ισχύον ΑΠ χωρίς να το διαταράσσουν και θα υποστηρίζονται από κατάλληλα σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό: αφήγηση ιστοριών, πολυτροπικά κείμενα, διλημματικές καταστάσεις, υποθετικά σενάρια κ.λπ.

Θα αναπτυχθούν στρατηγικές για ενδυνάμωση της προσωπικότητας των αδύναμων, ανάπτυξη παραγόντων προστασίας σε αντίξοες συνθήκες και έλεγχο παραγόντων επικινδυνότητας˙ ανάπτυξη συνεργατικής αλληλεπίδρασης στην ομάδα˙ εφαρμογή διαδικασιών σχολικής διαμεσολάβησης σε περιστάσεις συγκρούσεων και βίας˙ καλλιέργεια συνευθύνης, ενσυναίσθησης, διάθεσης για αλλαγή και προσαρμογή στους κανόνες˙ διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση και συμπερίληψη˙ προώθηση των αξιών της κοινοβουλευτικής δημοκρατίαςς˙ ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για ενεργότερη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι οι μαθητές να αναπτύξουν ήπιες δεξιότητες (soft skills) σε επίπεδο κοινωνικοποίησης και σχολικών επιδόσεων.

Πιο συγκεκριμένα, η ερευνητική διαδικασία θα εστιάσει:

(α) στην προσωπική ενδυνάμωση των μαθητών, με σημείο αιχμής την ψυχική τους ανθεκτικότητα (resilience),

(β) στη συμβουλευτική ομηλίκων με έμφαση στη σχολική διαμεσολάβηση (peer mediation) και

(γ) στην εκπαίδευση στην ιδιότητα του πολίτη (citizenship education).

Οι δύο πρώτοι άξονες συντελούν στη δημιουργία θετικής προσωπικής στάσης και δεσμών μεταξύ των μαθητών, με στόχο την οικοδόμηση ενός πλέγματος ασφάλειας για τους πιο αδύναμους, ενώ ο τρίτος άξονας αποβλέπει στην ανάπτυξη κοινωνικο-πολιτισμικού και πολιτικού ήθους, ώστε οι μαθητές να συμβάλουν θετικά στο μέλλον της πολιτικής τους κοινότητας.

Η διαδικασία θα έχει χαρακτήρα έρευνας δράσης, με αντίστοιχα οφέλη και για τους εκπαιδευτικούς.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Η Πράξη θα ακολουθήσει την ποιοτική κυρίως ερευνητική προσέγγιση. Σε επιλεγμένα σχολεία της Μακεδονίας θα αναπτυχθεί κοινό σχέδιο εκπαιδευτικής παρέμβασης σε τρεις άξονες: ψυχική ανθεκτικότητα (σε 6 δημοτικά), σχολική διαμεσολάβηση (σε 2 δημοτικά) και εκπαίδευση στην ιδιότητα του πολίτη (σε 3 λύκεια). Η μεθοδολογία θα ακολουθήσει τις αρχές της έρευνας δράσης, ενώ η ερευνητική διαδικασία θα εξελιχθεί σε τρία στάδια:

α) Ανίχνευση αναγκών στο πεδίο,

β) Σχεδιασμός και εφαρμογή σειράς διδακτικών παρεμβάσεων που θα νοηματοδοτούν  με νέους όρους την εκπαιδευτική διαδικασία και

γ) Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων.

Συγκεκριμένα, οι υποψήφιοι διδάκτορες σε ρόλο εμψυχωτών/«κριτικών φίλων» θα συνεργαστούν με τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς των σχολείων, προκειμένου να εντοπίσουν περιπτώσεις μαθητών που παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις και μειωμένη κοινωνική προσαρμοστικότητα στην ομάδα και στους κανόνες του σχολείου (δείγμα εστιασμού). Με σύμφωνη γνώμη των γονέων, και με την υποστήριξη κατάλληλα σχεδιασμένου εκπαιδευτικού υλικού, οι εκπαιδευτικοί θα αναπτύξουν σειρά παρεμβάσεων στα αντίστοιχα τμήματα συνεργαζόμενοι κατά το δυνατό μεταξύ τους και εφαρμόζοντας στρατηγικές ενδυνάμωσης για όλους τους μαθητές. Οι παρεμβάσεις θα διαποτίζουν τη διδασκαλία χωρίς να διαταράσσουν το ισχύον ΑΠ. Η όλη διαδικασία θα είναι προσαρμοσμένη στη δεοντολογία της ακαδημαϊκής έρευνας.

Ως ερευνητικά εργαλεία θα χρησιμοποιηθούν συνεντεύξεις, ημερολόγια, ερωτηματολόγια, φύλλα παρατήρησης και ομάδες εστίασης (focus groups). Από τη συγκριτική  μελέτη των δεδομένων της ανάλυσης περιεχομένου και της ανάλυσης λόγου –μέσω των εργαλείων– στη γλωσσική και κοινωνική συμπεριφορά των μαθητών του δείγματος εστιασμού πριν και μετά την παρέμβαση, και βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων και παραδοχών, αναμένεται να εντοπιστούν αλλαγές που θα αναδεικνύουν την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων και θα απαντούν στα ερευνητικά ερωτήματα που είχαν τεθεί. Η συγκριτική μελέτη των αποτελεσμάτων (τριγωνισμός) αναμένεται να διασφαλίσει την εγκυρότητα της έρευνας.

Γενικότερα, οι παρεμβάσεις θα αναπτυχθούν σε ένα πλαίσιο λειτουργικής παρακολούθησης, αναστοχασμού, μεταγνώσης και αλληλοτροφοδότησης μεταξύ ερευνητών, μαθητών-διαμεσολαβητών, εκπαιδευτικών, διευθυντών, γονέων και επιστημονικά υπεύθυνης. Για την εφαρμογή των παραπάνω έχουν χορηγηθεί σχετικές άδειες από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Αναμενόμενο αποτέλεσμα της Δράσης είναι οι μαθητές να αναπτύξουν ήπιες δεξιότητες (soft skills) σε επίπεδο κοινωνικοποίησης και σχολικών επιδόσεων. Έχοντας ενδυναμώσει τον εσωτερικό τους εαυτό και τις σχέσεις μεταξύ τους, αναμένεται να καταστούν ικανοί ώστε να βιώνουν έμπρακτα τη δημοκρατία στο σχολείο και στην ενήλικη ζωή τους. Τα οφέλη από την παρέμβαση αναμένεται να κεφαλαιοποιηθούν και από τους συνεργαζόμενους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα αναπτύξουν την επαγγελματική τους μάθηση και χειραφέτηση, ώστε να εμπλουτίζουν το διδακτικό τους ρεπερτόριο με δράσεις που αποσκοπούν στην προσωπική και κοινωνική ενδυνάμωση των μαθητών, αλλά και στη διαμόρφωση μιας υπεύθυνης και δημοκρατικής στάσης ζωής.